تغلیب (فقه)تغلیب یعنی غلبه دادن حکمى بر حکمى دیگر در یک موضوع.از آن در بابهایى نظیر طهارت، نکاح، تدبیر، صید و ذباحه و لقطه سخن رفته است. مهم‌ترین موارد تغلیب در فقه عبارت است از: ۱ - تغلیب حرام بر حلالاز جمله قواعد مورد استناد فقها قاعده تغلیب حرام بر حلال است. البتّه کلّیت این قاعده محل اختلاف و اشکال مى‌باشد؛ لیکن در مواردى به آن عمل شده است، مانند مورد شبهه محصوره همچون اشتباه آبى بین آب غصبی و آب مباح که بنابر مشهور از هر دو باید اجتناب کرد. یا اشتباه گوشتى، بین گوشت تذکیه شده و غیر آن که اجتناب از آن بنابر قول مشهور واجب است. هنگام شک در تذکیه به جهت شک در تحقّق شرایط آن در شبهه موضوعى اجتناب از گوشت مشکوک التذکیه واجب است. ۲ - تغلیب حرّیت بر بردگىدر دوران امر بین حریت و بردگی، غلبه با حرّیت است؛ [۳]
ایضاح الفوائد ج۱، ص۲۳۱.
ازاین‌رو، بنابر مشهور اگر مولا بعض برده را آزاد کند آزادى به تمام برده سرایت مى‌نماید؛ هرچند مولا به مقدار همان بعض مالک برده باشد همچنین بنابر مشهور فرزندى که یکى از والدین او حر و دیگرى برده است، به حرّ ملحق مى‌شود و محکوم به حرّیت خواهد بود. ۳ - تغلیب اسلام بر کفرجانب اسلام بر جانب کفر غلبه دارد؛ ازاین‌رو، با مسلمان بودن یکى از پدر و مادر، فرزند نابالغ آنان محکوم به اسلام خواهد بود و نیز کودک پیدا شده در سرزمین اسلام یا در سرزمین کفر که مسلمانان نیز در آن‌جا زندگى مى‌کنند، محکوم به اسلام است. اگر کافرى و مسلمانى در فرزندى کودکى، اختلاف کنند، برخى با استناد به قاعده تغلیب جانب اسلام، حکم به ترجیح ادّعاى مسلمان بر ادّعاى کافر کرده‌اند. ۴ - پانویس
۵ - منبعفرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام ج۲، ص۵۴۷. رده‌های این صفحه : فقه | قواعد فقهی
|